Wararka Soomaalida
Mid ka mid ah Gabdhaha Soomaaliland oo fariin udirtay Muuse Biixi
Haddii aannu nahay dadweynaha reer Hargeysa waxaannu u doqonniimo samirnay dhibaatada iyo wax-qabad la’aanta dawladda hoose ee Hargeysa la joogaan ee aad ogtahay. Muddo 7 sanno ah waxa nalaga qaadaa cashuur, ciddii ay ku baaqatana waxa lagala baxaa albaabada guryahooda. Wax yar oo cashuurtaas ka mid ahna nalaguma soo celiyo. Qashinka qoys waliba iyaga ayaa bixiya lacagta lagaga qaado, biyaha annaga ayaa iibsanna, laydhka iyo meelo badan ilaalada habeenkii xaafadaha waardiyeeyana sidoo kale. Hawada ayaa bilaash ah Hargeysa, taasina Alle mahaddii iyaga ayaanay gacanta ugu jirin.
Mudane madaxweyne, sida aad ogtahay ma haysanno meel hagaagsan oo la maro dad iyo gaadiidba. Magaalo dhan oo Milyan iyo dheeraad qof ku noolyihiin oo aan lahayn fayo-dhowr, bilic iyo buqcado dadweyne ayaa dalka aad maamusho caasimad u ah.
25-ka qof ee laba ka mid ahi maayir iyo ku-xigeen ugu magacaabanyihiin Hargeysi, waxa ay muddadii ay joogeen ku guuleysteen helidda hanti aan laga xisaabin oo ay ugu tagrifaleen sida ay dooneen iyaga oo aan ka xishoon garaadka bulshada ayey sida aad ogtahay faan aan miyir lahayn la soo taaganyihiin. Waa kuwa leh bisadaha ayaa Hargeysa ku raaxeysta iyada oo dayaca maamul ee Hargeysi galaaftay nolosha aadame sharfan. Adiga ayaa goobjoog u ahaa Madaxweyne maydadkoodii iyo dhaawacoodii dadkaas maamul darradoodu halligtay oo carruur iyo cirrooleba ahaa.
Mudane Madaxweyne Illahay baan kugu dhaarshee Hargeysa oo caasimad ahayd muddo 28 sanno ah oo duruufteedu sidaa tahay caasimad ma ugu yeedhi karnaa?! Xaasha e, waa in aynu ka khajilno in aynu duni aqoonsi aynu ka rabno caasimad sidan ah ku soo dhawayno.
Hargeysi waa magaalo mug weyn oo taariikh iyo marxaldo badan soo martay. Waa magaalo guud ahaana ku weyn qof walba oo Soomaali ah. Waa magaalo ka mid ah magaalooyinka dad badani ku hammiyaan in ay yimaaddaan ugu yaraan, ama nolol ka sameeyaan. Laakiin nasiib daran oo aan weli helin cid u shaqaysa cid ka shaqysata mooyaane.
Mudane madaxweyne hadda samirkii iyo dulqaadkiiba way dhammaadeen. Bulshadu waa ay ogtahay fashilka golaha deegaanka, adna in aad tallaabo sharaftaada iyo ummaddaada dhawrta aad qaaddo ayaa la naawilaayey.
Mudane Madaxweyne, Hargeysi 5 sababood ayey kaaga mudantahay hiil:
- Waxa aad tahay Madaxweyne, oo caasimad bay u tahay ummadda aad hoggaanka u tahay. Xaqbay muwaadiniintu u leeyihiin in ay helaan caasimad bilic iyo basar leh.
- Waxa aad tahay xog-ogaal reer Hargeysa ah oo magaalooyinka kale uga war roon.
- Waxa aad la dagaallantay nidaamkii Siyaad Barre oo dulmi iyo duudsi aad ka diidday, maanta se intii Siyaad Hargeysa u qabtay ayaa waliba la bililiqaystay oo hiil maanta ayey u baahantahay.
- Waxa aad tahay muwaadin, sidaa darteed muwaadin waliba waa mid jecel in magaalo madaxdiisu noqoto tu uu ku faano.
- Bulshadii ku dooratay iyo kuwo aan ku dooranba qayladhaan ayay kuu soo dirayaan ah Hargeysa badbaadi.
5taa qodob oo keli ah dartood, awoodda dastuuriga ah ee aad u leedahay in aad kala dirto golahan si walba u fashilan, si ku meel gaadh ahna qof xukuumadda ka socda u sii ahaado Maamulka Hargeysa, fadlan ku meel mari.
Farriintan wax aan kuugu soo dirayaa in aad tixgeliso oo aad hoos u eegto. Kolayna markay ugu darantahay waa markay ugu fiicnatahay oo waxa yimaadda isbeddel.
Dadku haddii ay waayaan nidaam u jawaaba oo dantooda ka jawaaba, waxa ugu dambaynta meesha ka baxa wax wal oo nidaam ah iyo wax wal oo kala sarrayn ah sida suunnaha noloshu yahay.
Mudane madaxweyne, Waxaan rejaynayaa in ay farriintani ku soo gaadho, reer Hargeysa iyo Somaliland oo dhanna jawaabtaada ay arkaan dhawaan.
Sahra-Kiin C.raxmaan Axmed, muwaadin ku nool Hargeysa oo xaqeedii baadigoobaysa.
Minnesota –
Waxaad Tusmo Times uga barateen in aan idinla wadaagno oo aan idin wargelino akhbaar, warar iyo macluumaad la xiriira ammniga, bed-qabka bulshadda iyo arrimaha guud ahaan saameeya bulshadda Soomaaliyeed eek u dhaqan gobolka Minnesota. Haddaba maanta waxaan idinla wadaageynaa fariin, macluumaad iyo wargelin muhiim ah oo ku socota qoysaska iyo bulshadda Soomaalida oo la xiriirta caafimaadka.
Waaxda Caafimaadka ee Minnesota ayaa sheegtay in Cudurka Jadeecada oo bishii shanaad ee May ka bilowday gobolka Minnesota uu faafay, cudurkan ayaa ku faafay oo soo riday 39 carruur ah, sidoo kale tiradda carruurta ama dadka uu ku dhacay ama laga helay cudurka jadeecadda ee gobolka Minnesota ayaa 40 qof maraya sannadkan.
Ha’yadda Caafimaadka Aduunka ee (World Health Organization) ayaa sheegtay in 136,000 oo qof in ay u dhinteen cudurka jadeecada dunida oo dhan sannadkii 2022-ka.
Ururka Caafimaadka Aduunka ee WHO ayaa ku dhawaaqay sannadkii 2000 in cudurka Jadeecadda gebi ahaanba dalka Mareykanka laga tirtiray oo saameeyntiisa la so oaf-jaray. Balse sannadkii 2017-kii ayuu cudurku dib uga dilaacay gobolka Minnesota, wuxuuna ku dhacay 70 qof oo u baddan Soomaali. Sannadkii 2022 ayuu markale cudurku dib ugu faafay gobolka Minnesota markii laga helay dhowr qof oo dalka dibadiisa u safray.
MAXAY KA DHIGAN TAHAY WARBIXINTAN LA XIRIIRTA CUDURKA JADEECADA?
Jadeecadu waa xanuun la kala qaado oo uu fayrus keeno, kuna faafa hawada, qofkuna qufac iyo hindhiso yeesho. Cudurka Jadeecadu waa caabuq uu talaal baajin karo.
Haddaba faafitaanka cudurkan jadeecada, gaar ahaan saameynta uu ku leeyahay carruurta Soomaalida oo iyagu u baddan 30 qof ee uu cudurku soo ritay ayaa la xiriirta, loona aaneynayaa talaal la’aanta ama carruurta aanan talaalneyn.
Marka ay qoysasku socdaalaan ama safar ay ku tagaan wadamo qaarada Africa kamid ah, carruurtooduna ayna talaalneyn waxay keentaa in ay qaadaan cudurka, kaddibna ku faafo qoyska iyo bulshadda inteeda kale. Waana mida keentay in uu mudo kooban cudurku ku faafo Minnesota, gaar ahaan carruurta Soomaalida.
Waxaa jira dugsi kamid ah dugsiyadda ku yaala gobolka Minnesota oo ay maamulka dugsigu iskood u xireen dugsiga si ay uga hortagaan faafitaanka cudurka Jadeecada.
Waxaa bilowday oo dib loogu noqday Iskuuladii. Sidoo kale waxaa jira goobo ay kamid yihiin XANAANOOYINKA, DUGSIYADDA, ISKUULADDA, GOOBAHA LAGU CIYAARO IYO XARUMO KALE oo ay si gaar ah carruurta Soomaalidu u tagaan, uguna xiran yihiin, waana arrin kordhin karta faafitaanka cudurka oo walwalkeeda leh.
MAXAY YIHIIN CALAAMADAHA JADEECADU?
Calaamadaha jadeecada waxay badanaa yimaadaan marka hal ilaa laba todobaad kaddib qofku la kulmo cid qabta cudurkan. Jadeecadu waxay ku bilaabantaa duuf sanka ah oo qofka ka dareera, qufac, indhaha oo casaan noqda. Dhibco yaryar oo cadaan ah ayaa kasoo baxa afka wixii ka danbee sadex maalmood marka calaamadaha la arko oo ay la socoto xumad yar (101-102°F). Finan badan ayaa qofka ka soo yaaca oo ay u dheertahay xumad baddan oo gaaraysa (104°F) taas oo timaada saddex ilaa shan maalmood kaddib marka calaamadaha u horeeyay la arkay.
Finanka qofka ka soo baxa ayaa bilaaba in ay yeeshaan meelo casaan ah oo wajiga ka soo baxa, kaddibna waxay ku faafaan jidhka intiisa kale. Ka dib marka finanku faafaan, waxaa dhici karta in ay finanka kala duwan isasoo gadhaan.
Dhibaatada iyo saameynta caafimaad ee uu cudurkani leeyahay waxaa kamid ah:
1. Caabuqa sanbabka (pneumonia) kaas oo keena in isbitaalka la isku dhigo, waana sababaha ugu waawayn ee ay carruurtu ugu dhintaan cudurka jadeecada, ama isbitaal in mudo ah loo seexiyo.
2. Barar maskaxda ah (encephalitis) ayaa iman kara, kaas oo horseedaya suuxdin, dhago beeli rasmi ah ama laxaad la’aan ku dhacda garaadka qofka.
SIDEE AYEEY CARRUURTU KU QAADI KARAAN JADEECADA?
Jadeecadu badanaa waxaa keena fayrus faafa oo ku dhaca tobankii qof sagaal qof oo ah kuwa aanan laga talaalin. Fayruska jadeecadu waxa uu ku gudbaa hawada maadama uu qufac iyo hindhiso wato. Carruurta qaaday jadeecadu waxay neefsadaan hawo uu la socdo fayruska cudurka keena. Qofka cudurkani uu ku dhacay marka uu taabto meel, tusaale ahaan marka ay taabtaan indhahooda, sankooda ama afkaba waxa ay ku reebaan fayruska. Dadku waxay dadka kale qaad siin karaan ama ku faafin karaan laga bilaabo maalinta afraad iyo wixii ka danbeeya oo dhan.
SIDEE LOO DAAWEYN KARAA JADEECADA?
Ma jirto dawo fayruska lagu dilo uu u gaar ah oo lagu dawayn karo caabuqa jadeecada. Balse waxaa jira ka hortag uu talaalku know ka yahay iyo isticmaalka Fiitaamiin A-ga oo taakulo kaalmo ah keeni kara. Balse Fiitaamiin A-gu kama hortago ama ma daweeyo jadeecada.Waxa ugu wanaagsan ee la hubo ee kahortaga keena waa Talaalka MMR-ka.
MAXAY QOYSKU SAMAYN KARAAN SI AY UGA HORTAGAAN JADEECADA?
• Talaalka MMR ayaa ah qaabka ugu wanaagsan ee la iskaga ilaalin karo jadeecada. MMR waa talaal amaan ah oo wax ku ool ah. Laba xadi ama laba jeer oo kala duwan oo Talaalka MMR-ka ah ayaa boqolkiiba 97% kahortagi kara jadeecada. Eeg ama waydii dhakhtarka carruutaada diiwaankaaga talaalka cunugaaga si aad u xaqiijiso in MMR iyo talaalada kale ee ay carruurtaadu qaateen. Carruurtu waxay u baahan tahay laba xadi oo talaalka MMR-ka ah; xadiga kowaad ama midka koobaad waxaa la siiyaa marka ay yihiin 12-15 bilood jir ka labaadna waxaa lasiiyaa mark ay lix sanno jir yihiin.
• La soco oo horay u qorshee haddii qoyskaagu uu diyaar u yahay in uu safar caalami ah oo wadanka looga baxo uu galo. Carruurta yaryar ee 6 bilood kayar waxay qaadan karaan talaalka MMR-ka ka hor inta ayna safrin si aad u taxadartaan oo caafimaadkooda u ilaalisaan. Carruurta waawayn waxay sidoo kale haboon in ay qaataan xadiga labaad ama qaybta labaad ee talaalka MMR-ka. Kala hadal dhakhtarka kuu daryeela carruurta wixii khatar ah ee carruurtu kala kulmi karaan socdaalka iyo safarka aad galeysaan.
• Waxaa dhici karta in ay jiraan xubno qoyskaaga ah oo aan lasiin karin talaalka MMR-ka oo ay ku jiraan carruurta, dumarka uurka leh iyo dad kale oo difaaca jidhkoodu diciif yahay sababo la xiriira caafimaadkooda. Haddaba haddii ay qoyskaaga kamid yihiin dad ku sugan marxaladahan caafimaad, fadlan la xiriir dhakhtarkaaga, kalana tasho safarka aad galayso iyo sidii aad caafimaad ahaan isku badbaadin lahaydeen.
Halkan kala soco warbixinta caafimaad ee ku saabsan faafitaanka Jadeecada iyo macluumaad muhiim ah oo la xiriira:
https://www.health.state.mn.us/diseases/measles/index.html
HADDABA HADII AAD QABTO SU’AALO LA XIRIIRA FAAFITAANKA CAABUQA JADEECADA AMA AKHBAAR DHEERAAD AH AAD U BAAHAN TAHAY FADLAN LA XIRIIR WAAXDA CAAFIMAADKA EE GOBOLKA MINNESOTA ADIGA OO WACAYA TALEEFANKA QAYBTA KA HORTAGA CUDURADA FAAFA 651-201-5414
AMA LA XIRIIR DHAKHTARKA DARYEELA QOYSKA IYO CARRUURTAADA.
MUQDISHO, Soomaaliya – Xafladda Caleema-saarka Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa maanta ka dhacay magaalada Muqdisho, gaar ahaa hoolka afisyooni oo ah halkii lagu doortay 15 May 2022, isla-markaana ku yaal xeyndaabka garoonka diyaaradaha Aadan Cadde.
Musaasabaddan lagu caleema-saaray Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa waxaa ka soo qaybgalay oo ay kulmisay marti sharaf kala duwan oo ay kamid yihiin Madaxweyneyaal, Hoggaamiyeyaal, Mas’uuliyiin sare oo ka socda dowladaha caalamka, Ergo mataleysa Ururada heer Gobol, heer Qaaradeed iyo kuwa Caalamka iyo Marti sharaf kale.
Xigashadda Sawiradda: UNSOM STRATEGIC COMMUNICATIONS
Community
Munaasabad loogu dabaal degay guulaha ay dhallinyarada kooxda Twin Cities Sanaadkan soo hoysay
Waxaa magaallada St. Paul ee gobolka Minnesota lagu qabtay xaflad loogu dabaal degay guulaha ay dhallinyarada iyo da’ayarta kooxda kubadda cagta ee Twin Cities Youth Soccer Club. Munaasabadan oo si heer sarre ah loo soo agaasimay ayaa sannadkan hal ku dhigeedu ahaa “Dhallinyaradena, Mustaqbalkeena”.
Naadiga kubadda cagta ee Twin Cities ayaa ka kooban 180 dhallinyaro ah oo ay da’doodu u dhaxayso 5 sanno ilaa iyo 15 sanno. Da’yartan iyo dhallinyaradan naadiga Twin Cities Soccer Club u ciyaara ayaa ka kooban 12 kooxood. Haddaba ciyaartoydan da’da yar ayaa sannadkan soo hooyay guulo iyaga oo hantay koobab, kuna guuleystay horyaalo waaweyn oo sannad walba lagu qabto gobolka Minnesota.
Guulaha iyo koobabka ay dhallinyarada Twin Cities Soccer Club ayaa waxaa kamid ah:
- Kaalinta Koobaad USA CUP
- Kaalinta Labaad Horyaalka MYSA
- Kaalinta Koobaad Koobka Somali Week
- Kaalinta 4-aad Horyaalka MYSA
Munaasabada loogu dabaal degayey horumarka iyo guulaha ay dhallinyarada iyo Naadiga Twin Cities Soccer Club gaareen sannadkan 2021 ayaa waxaa ka soo qayb galay waalidtiin, qaar kamid ah hogaamiyeyaasha, culumadda, aqoon yahaniinta iyo madaxda gobolka Minnesota. Waxaa goobta munaasabada laga jeediyay qudbado kala duwan oo dhiiri-gelin iyo dabaal deg iskugu jiray.
Maamulka iyo macalimiinta kooxda Hawaji, Robert, Justin, Abass, Ali, Hashi, Abdiqadir Tute iyo Ahmed Indho ayaa ciyaartoyda iyo kooxaha kala duwan ee uu naadigu ka kooban yahay gudoonsiiyay Abaal-marin, hadiyado iyo shahaadooyin loogu dabaal degayo shaqada wanaagsan iyo guulaha kala duwan ee ay sannadkan soo hooyeen.
-
Local News5 months agoGovernor Walz Announces Minnesota Ranked as a Top State for Business
-
Local News2 months agoCelebrating Community: The Inaugural Samafal Gala at the Minnesota Somali Community Center
-
Community3 months agoYouth Leader and Mentor: Mohamed Jama’s Fight for Change in Whittier
-
Local News5 months agoSecretary Simon Named President of the National Association of Secretaries of State
-
Local News3 months agoBCA Identifies man shot by Minneapolis police after firing AK-47 in Minneapolis apartment building
-
Local News2 months agoNINKII SHANTA GABDHOOD SHILKA KU DILAY OO DIIDAY HESHIIS QIRASHO AH, GO’AANSADAYNA IN MAXKAMAD LA HORGEEYO
-
Videos2 months agoContracting: Mastering the Basics and Beyond – Nov 13th
-
Local News1 month agoMagaaladda St. Paul oo bixisay deymo lagu lahaa 32,000 oo qof